Dùm hay giùm? Từ nào mới chính xác trong tiếng Việt? Cách phân biệt và sử dụng cuộc sống

Trong giao tiếp hàng ngày, nhiều người thắc mắc không biết nên dùng dùm hay giùm mới đúng chính tả. Đây là một cặp từ gây nhiều tranh cãi vì cách phát âm của chúng khá tương đồng, dẫn đến việc sử dụng không thống nhất. Vậy giữa dùm hay giùm, từ nào mới chính xác trong tiếng Việt? Hãy cùng FPT Shop tìm hiểu qua bài viết này để có câu trả lời chính xác.

Nguồn gốc của từ "dùm" và "giùm"

Cả "dùm" và "giùm" đều có nguồn gốc từ "giúp" và được dùng phổ biến trong văn nói và một số văn bản không trang trọng. Theo quá trình biến âm và sử dụng trong khẩu ngữ, "giúp" dần biến đổi thành "giùm" hoặc "dùm" ở một số vùng như miền Nam, miền Trung. Về mặt ý nghĩa, cả hai từ này đều mang hàm ý nhờ vả, yêu cầu ai đó giúp đỡ một cách lịch sự. Ví dụ: “Làm ơn giúp dùm tôi một việc”, “Bạn có thể giùm tôi chuyển lời đến anh ấy”.

Trong văn viết, "giùm" được dùng rộng rãi và phổ biến hơn, còn "dùm" có phần ít gặp hơn. Tuy nhiên, cả hai đều có thể dùng thay thế nhau mà không ảnh hưởng đến nghĩa.

Dùm hay giùm, từ nào đúng chính tả?

Mặc dù cả hai từ đều có cùng ý nghĩa, nhưng chúng khác nhau ở mức độ chính thống.

Trong các từ điển tiếng Việt công nhận từ "giùm" xuất hiện với nghĩa "giúp đỡ, làm giúp ai đó một việc gì". Từ này được khuyến khích áp dụng rộng rãi trong các tài liệu chính thống như sách, báo, văn bản hành chính. Trong khi đó, từ "dùm" không được liệt kê chính thức, mà chỉ là cách nói khác của "giùm" theo một số phương ngữ.

"Dùm" chỉ là cách nói biến thể, thường xuất hiện trong văn nói hoặc trong một số ngữ cảnh thân mật. Trong các văn bản chính thức, việc dùng "dùm" có thể bị coi là sai chính tả. Tuy nhiên, do cách phát âm này được dùng quá phổ biến nên nhiều người lầm tưởng rằng "dùm" cũng là một từ chính thống. Một số người ở miền Trung và miền Nam phát âm nhẹ hoặc có xu hướng biến đổi âm /gi/ thành /d/ trong một số trường hợp, dẫn đến cách dùng "dùm".

Cách sử dụng "giùm" trong cuộc sống

Cả "giùm" và "dùm" đều mang nghĩa là nhờ vả làm giúp một việc gì đó. Cấu trúc câu sử dụng "giùm" hoặc "dùm" như sau:

• Nhờ (ai đó) làm gì + giùm/dùm
• Làm gì đó + giùm/dùm (cho ai)

Ví dụ, bạn muốn vả trực tiếp như “Lấy giùm/dùm tôi ly nước được không?". Nếu muốn nhờ ai đó giúp một cách lịch sự, bạn có thể nói "Chị kiểm tra giùm/dùm em cái này với ạ!" Trong tất cả các trường hợp trên, nếu thay "giùm" bằng "dùm" thì câu vẫn có thể hiểu được, nhưng về mặt chính tả sẽ không đúng theo từ điển.

Lưu ý, dùm hay giùm chỉ mang tính thân thiện, suồng sã, phù hợp với giao tiếp hàng ngày. Trong văn bản trang trọng hoặc giao tiếp lịch sự, hãy dùng "giúp" thay vì "giùm" và “dùm”.

Tại sao có sự nhầm lẫn giữa "dùm" và "giùm"?

Sự nhầm lẫn giữa "dùm" và "giùm" xuất phát từ nhiều yếu tố, chủ yếu liên quan đến cách phát âm và thói quen sử dụng theo vùng miền, cụ thể:

Do biến âm trong khẩu ngữ

Tiếng Việt có nhiều hiện tượng biến âm theo vùng miền và "giùm" là một biến thể của "giúp". Trong một số phương ngữ:

• Âm /gi/ và /d/ có thể chuyển đổi trong cách phát âm, tạo ra hai dạng "giùm" và "dùm".
• Một số vùng miền Trung có xu hướng phát âm nhẹ hoặc thay đổi giữa /d/ và /gi/, dẫn đến cách dùng khác nhau.

Thói quen phát âm theo địa phương

Do ảnh hưởng của phương ngữ, người dân thường có thói quen phát âm nhẹ hoặc biến đổi âm /gi/ thành /d/ trong một số từ, dẫn đến cách nói "dùm" thay vì "giùm".

• Miền Nam: "Giùm" phổ biến hơn.
• Miền Trung: Một số vùng nói "dùm".
• Miền Bắc: Ít dùng cả hai, thường dùng "giúp" hoặc "giúp đỡ".

Sự khác biệt này khiến người ở vùng này có thể nghe nhầm hoặc không quen với cách dùng của vùng khác.

Không có sự phân biệt rõ ràng

Đa số trong văn nói, "dùm" và "giùm" đều được chấp nhận mà không có quy định chặt chẽ về việc từ nào là đúng hơn. Vì vậy, nhiều người hay dùng các từ lẫn lộn mà không nhận ra sự khác biệt.

Do ảnh hưởng của văn nói lên văn viết

Trong giao tiếp hàng ngày, khi nói nhanh, sự khác biệt giữa "giùm" và "dùm" không quá rõ ràng. Điều này khiến nhiều người viết theo thói quen phát âm của mình mà không để ý đến sự khác biệt.

Sự phổ biến của "giùm" khiến từ "dùm" bị nhầm là lỗi chính tả

Hiện nay, "giùm" được sử dụng phổ biến hơn và được coi là chuẩn mực trong nhiều văn bản chính thức. Do đó, khi gặp "dùm", một số người có thể nghĩ rằng đây là lỗi chính tả, dù thực tế nó chỉ là một biến thể vùng miền. Ngoài ra, do ít tra cứu từ điển, nhiều người nghĩ rằng "dùm" là từ chính xác mà không biết rằng "giùm" mới là cách viết đúng.

Lời khuyên để tránh lỗi chính tả khi sử dụng dùm hay giùm

Dù cả hai từ đều được dùng trong khẩu ngữ, nhưng theo từ điển tiếng Việt, "giùm" mới là từ đúng chính tả. Dưới đây là một số lời khuyên giúp bạn tránh lỗi chính tả trong văn nói và văn viết:

Ghi nhớ quy tắc chính tả

Trong tiếng Việt, âm "gi" thường được sử dụng trong các từ mang nghĩa nhờ vả, giúp đỡ. Một cách dễ nhớ là liên kết từ "giùm" với từ gốc "giúp", vì cả hai đều bắt đầu bằng chữ "gi". Âm "d" trong trường hợp này là cách phát âm địa phương, không được công nhận là đúng chính tả.

Mẹo ghi nhớ nhỏ: Nếu từ "giúp" không viết là "dúp", thì từ "giùm" cũng không thể viết là "dùm".

Tập thói quen trong cả văn nói lẫn văn viết

Nếu bạn quen nói "dùm" trong giao tiếp, hãy tập thói quen chuyển sang "giùm". Khi đã quen nói đúng, bạn sẽ tự động viết đúng. Khi nói chuyện, thay vì nói "Lấy dùm tôi cái ly", hãy sửa thành "Lấy giùm tôi cái ly". Khi nhắn tin, nếu vô tình viết "dùm", hãy xóa ngay và sửa lại thành "giùm". Ngoài ra, bạn có thể nhờ bạn bè hoặc đồng nghiệp nhắc nhở nếu bạn vô tình dùng từ sai chính tả. Đồng thời, bạn nên tập viết nhật ký, ghi chú, hoặc các đoạn văn ngắn để rèn luyện kỹ năng viết và ghi nhớ từ vựng.

Dùng các công cụ hỗ trợ kiểm tra chính tả

Để tránh lỗi chính tả, bạn có thể tận dụng các công cụ hỗ trợ sẵn tính năng kiểm tra chính tả như Google Docs (gạch chân lỗi chính tả), Microsoft Word (chế độ kiểm tra chính tả) và bộ gõ tiếng Việt (như Unikey, Gboard có thể gợi ý từ đúng).

Hầu hết các phần mềm soạn thảo văn bản đều tích hợp tính năng kiểm tra chính tả, giúp phát hiện và sửa lỗi ngay khi nhập liệu. Khi gặp từ khó, việc tra cứu từ điển trực tuyến sẽ giúp bạn biết cách viết đúng cũng như hiểu rõ nghĩa của từ. Ngoài ra, bạn cũng có thể sử dụng các ứng dụng hỗ trợ học chính tả, giúp luyện tập và kiểm tra chính tả một cách hiệu quả hơn.

Tạm kết

Qua bài viết này, chúng ta đã giải đáp được câu hỏi dùm hay giùm - từ nào mới đúng trong tiếng Việt. Giùm là từ được công nhận trong từ điển và phù hợp để dùng trong mọi ngữ cảnh chính thức.

Dù bạn cần viết luận văn, soạn thảo tài liệu hay tìm kiếm thông tin học tập, một chiếc laptop phù hợp sẽ giúp tối ưu hóa hiệu suất làm việc. Nếu bạn cần một chiếc laptop có cấu hình mạnh, giá hợp lý, hãy khám phá ngay các mẫu laptop tại FPT Shop qua đường link sau:

• Laptop

Xem thêm:

• 5 phút hiểu hết danh từ là gì? Cụm danh từ là gì? Phân loại và cách dùng danh từ trong tiếng Việt
• Xịn sò hay sịn sò? Giải đáp thắc mắc về chính tả và cách khắc phục lỗi chính tả phổ biến